Όταν επιχειρεί κάποιος να γράψει για τα ελληνικά επιτεύγματα στις τέχνες, το πνεύμα, αλλά και στις επιστήμες, ασφαλώς πρέπει να έχει το πανόραμα εκείνο που διανθίζει αιώνες τώρα την υπερβατική δημιουργία από την αυγή της ιστορίας ίσαμε σήμερα. Γιατί, ουσιαστικά, όλες οι τέχνες, οι επιστήμες και η πολιτική έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία ελληνική σκέψη.
Ο Βολτέρος, στα «Φιλοσοφικά Δοκίμια», είπε ότι «οι Έλληνες είχαν
επινοήσει τη δεξιότητα Ψυχή για τις αισθήσεις και τη δεξιότητα Νους για
τις σκέψεις».
Ο Χένρι Μπερξόν στο περίφημο έργο του «Η Δημιουργός εξέλιξις», ομολογεί
με ιδιαίτερο θαυμασμό: «Καλλιτέχνες, πάντοτε άξιοι θαυμασμού, οι
Έλληνες, δημιούργησαν έναν τύπο υπεραισθητής αλήθειας, όπως και αισθητής
ομορφιάς, που είναι δύσκολο να αντισταθείς στο θέλγητρό της. Από τη
στιγμή που η μεταφυσική γίνεται σύστημα της επιστήμης, γλιστράμε στη
διεύθυνση του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Και μιας και αισθανθούμε τη
γοητεία τους, δεν φεύγουμε εύκολα απ’ την επιρροή τους (…) Οι Έλληνες
είχαν εμπιστοσύνη στη φύση, εμπιστοσύνη στη φυσική κλίση της διάνοιας,
εμπιστοσύνη περισσότερο απ’ όλα στη γλώσσα, που εξωτερίκευσε με τρόπο
φυσικό τη σκέψη».
Ο Βίκτωρ Ουγκώ
Ένα από τα μεγάλα έργα του Βίκτωρ Ουγκώ υπήρξε η «Φιλοσοφία και η
Λογοτεχνία», όπου ανέλυσε τη λογοτεχνική και φιλοσοφική δημιουργία με
ένα εξαιρετικά διαυγές ύφος. Ωστόσο, δεν έπαψε ποτέ να υμνεί το
ελληνικό πνεύμα, αλλά και την ελληνική αντρειοσύνη. Άλλωστε, ας μην
ξεχνάμε ότι είχε γράψει και ένα σημείωμα που ευγνωμονούσε τον ήρωα της
ελληνικής επανάστασης, Κωνσταντίνο Κανάρη. Όσον αφορά το Ελληνικό πνεύμα
γράφει χαρακτηριστικά: «Είναι θαυμαστή η δύναμη του φωτεινού λυτρωμού
της Ελλάδας, ακόμα και σήμερα που μπροστά στα μάτια μας υπάρχει η
Γαλλία. Η Ελλάδα δεν έκανε αποικίες χωρίς να εκπολιτίζει. Παράδειγμα
για πολλά καινούρια κράτη. Δεν αρκεί να αγοράζεις και να πουλάς. Η Τύρος
αγόραζε και πουλούσε. Η Βηρυτός αγόραζε και πουλούσε και η Σιδώνα
αγόραζε και πουλούσε. Πού είναι τώρα αυτές οι πολιτείες; Η Αθήνα
δίδασκε. Ακόμα και σήμερα είναι μια πρωτεύουσα της ανθρώπινης σκέψης».
Οι άλλοι κόσμοι των Ελλήνων
Όπως είναι γνωστόν από την αρχαία ελληνική σκέψη, διασώζεται μονάχα το
ένα δέκατο του συνολικού έργου της. Δηλαδή, για παράδειγμα, ο Σοφοκλής
έγραψε περίπου 150 τραγωδίες και σώζονται μονάχα οι επτά. Αντιλαμβάνεται
κανείς το μέγεθος της απώλειας. Από τα μεγάλα ονόματα όπως του Πλάτωνα,
του Αριστοτέλη, του Δημόκριτου, του Επίκουρου, του Ηρόδοτου, του
Ευριπίδη, του Αισχύλου, του Αρχιμήδη, του Θουκυδίδη, του Πλούταρχου, του
Όμηρου, του Πυθαγόρα κτλ. δυστυχώς δεν έχουμε όλα τα έργα τους.
Οι αρχαίοι Έλληνες πρώτοι μίλησαν για άλλους κόσμους, για τη
σφαιρικότητα της γης, για τα άστρα και σύμφωνα με τον Δημόκριτο, «μόνον
άτομα και κενό υπάρχουν», ενώ ο Αναξαγόρας πρώτος ερμηνεύει με αλάνθαστο
τρόπο της διάφορες φάσεις της Σελήνης, χωρίς κανέναν τεχνικό μηχανισμό
παρατήρησης!
Οι Καρλ Σαγκάν και Ι. Σκλόβσκι, στο έργο τους «Το Σύμπαν» γράφουν
σχετικά: «Οι περισσότεροι Έλληνες φιλόσοφοι, τόσο υλιστές όσο και
ιδεαλιστές, πίστευαν πως η Γη δεν ήταν η μοναδική κατοικία ευφυών όντων
(…) Ο Θαλής ο Μηλήσιος, ιδρυτής της Ιωνικής φιλοσοφικής σχολής, δίδασκε
πως τ’ άστρα και η Γη αποτελούνταν απ’ το ίδιο υλικό. Ο Αναξίμανδρος
βεβαίωνε πως οι κόσμοι μπορούσαν να δημιουργηθούν και να καταστραφούν
(…) Η Επικουρική σχολή υλιστικής φιλοσοφίας δίδασκε πως πολλοί
κατοικήσιμοι κόσμοι, παρόμοιοι με τη Γη, υπήρχαν στο διάστημα…»
Πανάρχαια λογική
Ο Κρις Ίμπι, από τους μεγαλύτερους σύγχρονους αστρονόμους και καθηγητής
στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας, στο πολυσήμαντο έργο του «Το Ζωντανό
Σύμπαν» (Εκδ. Ψυχογιός) επισημαίνει και θαυμάζει την αξεπέραστη λογική
των Ελλήνων. Μεταξύ άλλων γράφει ότι οι Έλληνες ήταν ανοιχτοί σε ιδέες
και καινούριους τρόπους παρατήρησης του φυσικού κόσμου. «Σκεφτείτε το
για μια στιγμή», ομολογεί ο Κρις Ίμπι, «δεν διέθεταν επιταχυντές
σωματιδίων, ούτε τηλεσκόπια, αλλά υποψιάζονταν ότι η ύλη αποτελείτο από
αόρατα μικροσκοπικά άτομα και ότι το σύμπαν ήταν εκατομμύρια φορές
μεγαλύτερο από τη Γη. Τη στιγμή που οι περισσότεροι άνθρωποι έβλεπαν τα
αντικείμενα στο νυχτερινό ουρανό ως μυστηριώδη και υπερφυσικά, οι
Έλληνες ήξεραν ότι και αυτά μπορούσαν να ερευνηθούν με τη λογική.
Οπλισμένοι μόνο με τη λογική και στοιχειώδη μαθηματικά, γέννησαν την
επιστήμη».
Η μυστηριακή γοητεία του Παρθενώνα
ΕΝΑ από τα μεγαλύτερα μνημεία της παγκόσμιας Αρχιτεκτονικής κληρονομιάς
αποτελεί ο Παρθενώνας. Ο αρχαίος Ναός της Αθηνάς, ο οποίος ενέπνευσε και
εμπνέει ακόμα τον κάθε άνθρωπο, αφήνει σιωπηλά μέσα στην ψυχή εκείνο το
απροσμέτρητο νόημα της ελληνικής μεγαλοσύνης. Ο Γουστάβ Φλομπέρ σε μια
επιστολή από την επίσκεψή του στην Ελλάδα, έγραφε μεταξύ άλλων: «Η θέα
του Παρθενώνα είναι ένα απ’ τα λίγα πράγματα σε τούτη τη ζωή που
χαράχτηκαν τόσο βαθιά μέσα μου (…) Ακόμα και μετά την ανατολή, η Ελλάδα
είναι όμορφη». Προσέξτε στη συνέχεια τι είπε: «Όταν πριν από λίγο
αντίκρισα την Αθήνα, αισθάνθηκα ευτυχισμένος σαν μικρό παιδί».
Ο Φερτινάτ Φίνε από τη Νορβηγία, στο έργο του «Στεφάνι από Ελληνικά νησιά», αφήνει απλόχερα τον θαυμασμό του για τα έργα των Ελλήνων, λέγοντας: «Στο μάκρος μερικών γενεών, στην εποχή της μεγαλοσύνης τους, οι Έλληνες δημιούργησαν ηθικές αξίες και έργα τέχνης, που αστείρευτα κερνάν ακόμα τον κόσμο…».
